Suplementacja witaminą D i K – czy twórcy reklam telewizyjnych mają rację?

Witamina D należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Mianem witaminy D określa się steroidowe związki takie jak ergokalcyferol (D2) występujący w świecie roślin, grzybach i drożdżach oraz cholekalcyferol (D3)  o zwierzęcym pochodzeniu. Witamina D3 jest syntetyzowana w naskórku pod wpływem światła słonecznego (o długości fali 290-315 nm), a jej prekursorem jest 7-dehydroksycholesterol. Głównym metabolitem witaminy D krążącym we krwi a także markerem jej stężenia w organizmie jest 25-hydroksycholekalcyferol o oznaczeniu 25(OH)D. 25(OH)D uzyskuje pełną aktywność metaboliczną w nerkach, gdzie jest przekształcany w 1,25-dihydroksywitaminę D, czyli 1,25(OH)D, znaną również jako kalcytriol [1].

Działanie witaminy D

Kalcytriol ma pozytywny wpływ na funkcje odpornościowe, a wpływ na układ immunologiczny przyczynia się do ochronnej funkcji względem nowotworów. Natomiast główne działanie witaminy D kojarzone jest z utrzymaniem homeostazy wapniowo-fosforanowej i metabolizmem kości. Oprócz tego dzisiaj wiemy też, że niskie stężenie wit. D: zwiększa częstotliwość infekcji,  może powodować zaburzenia snu oraz  jest powiązane z występowaniem autyzmu u dzieci, których matki wykazywały się chronicznym niedoborem wit. D [2].

Po co nam witamina K?

Mianem witaminy K określa się 3 związki: filochinon (K1) obecny w produktach roślinnych, zwłaszcza zielonolistnych; manachinon (K2) wytwarzany przez bakterie jelitowe, znajduje się np. w mięsie, serach i jajach oraz menadion (K3) wytwarzany syntetycznie. Główną rolą witaminy K jest udział w procesach krzepnięcia krwi poprzez wpływ na syntezę protrombiny, a ponadto jest niezbędna do karboksylacji białek MGP i osteoklacyny. Gdy stężenie witaminy K we krwi jest zbyt niskie, część białek MGP i osteoklacyny pozostają nieskarboksylowane, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i osteoporozy [3]. Witamina K występuje w dużych ilościach przede wszystkim w zielonych warzywach liściastych takich jak brokuły, jarmuż, sałata i szpinak. Oprócz tego witamina K obecna jest również w produktach zwierzęcych, w tym szczególnie wątrobie wołowej, a w mniejszych ilościach także w jajach czy mleku.

Suplementacja witaminą D i K, a układ kostny

Większość badań dotyczących wpływu witaminy K na ludzki organizm dotyczy podawania samej witaminy K, w oddzieleniu od innych substancji [4]. Coraz więcej dowodów wskazuje na synergistyczne działanie witaminy D i K, ponieważ okazuje się, że witamina D promuje syntezę białek zależnych od witaminy K, czyli białka MGP oraz osteokalcyny, mających związek z osteoporozą [5].  Synergistyczny wpływ witaminy D i K obserwuje się przede wszystkim u kobiet w wieku postmenopauzalnym cierpiących na osteoporozę. U takich osób łączona suplementacja witaminy D i witaminy K  w większym stopniu wpływa na mineralizację kości niż sama podaż witaminy D, czy placebo [6, 7]. Z drugiej strony, u kobiet zdrowych łączona suplementacja nie wpływa istotnie na markery mineralizacji kości, więc suplementacja obu tych witamin jednocześnie w celu prewencji osteoporozy wydaje się niepotrzebna [8, 9].  Również u zdrowych mężczyzn nie obserwuje się dodatkowych korzyści z łącznej suplementacji witaminy D i K, w porównaniu do samej witaminy D [10].

Suplementacja witaminą D i K, a układ sercowo-naczyniowy

Niskie stężenie witaminy K w organizmie nie pozwala na karboksylację białka MGP, co sprzyja zwapnieniu ścian naczyń krwionośnych [11, 12]. Shea i wsp przeprowadzili badanie, w którym u osób starszych porównywano przez 3 lata suplementację witaminy D i wapnia oraz witaminy D, wapnia i dodatkowo witaminy K. Autorzy nie zaobserwowali korzyści z dodatkowej suplementacji witaminą K, a poziom zwapnienia naczyń krwionośnych w obu grupach był taki sam [13].  W przypadku nadmiernego spożycia wapnia (np. w wyniku nieuzasadnionej suplementacji) istnieje ryzyko nasilonego wapnienia naczyń krwionośnych, a temu procesowi powinien zapobiegać optymalny poziom witaminy K we krwi. Jednak nie ma wskazań do dodatkowej suplementacji witaminy K, ponieważ występuje ona dosyć powszechnie w produktach spożywczych i nie obserwuje się jej powszechnych niedoborów [14].

Wytyczne do suplementacji witaminą D

Siła dowodów dotyczącej łączonej suplementacji witaminy D i K jest stosunkowo niska, dlatego nie ma podstaw do tworzenia konkretnych zaleceń, czy protokołów suplementacyjnych uwzględniających obie te witaminy. Tym samym w  dalszej części tego akapitu skupimy się na wytycznych dotyczących suplementacji samej witaminy D.
Podjęcie decyzji i dobranie dawki suplementacyjnej powinno odbyć się w gabinecie lekarskim po wykonaniu oznaczeń metabolitów witaminy D (25-hydroksywitaminy D) w surowicy krwi. Prawidłowy zakres stężenia 25(OH)D w surowicy krwi  wynosi 75 – 125 nmol/l – i takie stężenie metabolitów witaminy D powinniśmy utrzymywać przez cały rok. W celu spełnienia tych wymagań specjaliści zalecają suplementacje. Warto wspomnieć, że dawki suplementacyjne różnią się w zależności od etapu życia, na którym się znajdujemy i wynoszą kolejno:

  • dla dzieci do 6 miesiąca życia – 400 IU na dobę
  • dla dzieci od 6 do 12 miesiąca życia – 400-600 IU na dobę
  • dla dzieci od 1 do 6 roku życia – 600-1000 IU na dobę
  • w okresie dorastania i adolescencji (11-65 lat) – 800-2000 IU na dobę
  • dla osób starszych do 75 roku życia – 800-2000 IU na dobę PRZEZ CAŁY ROK
  • dla osób starszych po 75 roku życia – 2000-4000 IU na dobę PRZEZ CAŁY ROK

Szczególne zalecenia kierowane są do osób otyłych, u których dawkowanie witaminy D jest nieco wyższe niż standardowe i wynosi od 1600 do 4000 IU. Osoby te powinny również przyjmować witaminę D przez cały rok. Podobnie sprawa ma się z osobami przebywającymi w biurach w godzinach od 8 do 16. Obecnie brakuje osobnych wytycznych dla sportowców, natomiast sugeruje się, że te osoby powinny starać się o utrzymanie stężenia 25-hydroksywitaminy D we krwi w górnych granicach ogólnych norm (tj. 25(OH)D powyżej 100nmol/l) [2, 15].

Podsumowanie

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, jedyną grupą społeczną mogącą czerpać korzyści zdrowotne z łączonej suplementacji witaminy D i K są kobiety w wieku postmenopauzalnym, cierpiące na osteoporozę. W przypadku ogólnej i zdrowej populacji dodatkowa suplementacja witaminy K nie wpływa pozytywnie na profilaktykę osteoporozy, czy czy chorób sercowo-naczyniowych. Prawidłowy sposób żywienia obejmujący różnorodne produkty spożywcze umożliwia dostarczenie wystarczającej ilości witaminy K i nie wymaga suplementacji.

Literatura

  1. Frączek B, Krysztofiak H, Krzywański J (2019) Dietetyka Sportowa, PZWL
  2. Rusińska A, Płudowski P, Walczak M, Zygmunt A (2018) Vitamin D supplementation guidelines for general population and groups at risk of vitamin D deficiency in Poland – recommendations of the Polish Society of Pediatric Endocrinology and Diabetes and the expert panel with participation of National Specialist Consultants and representatives of scientific societies – 2018 update. Frontiers in Endocrinology, 9
  3. Ballegooijen A, S Pilz S, Tomaschitz A, Grübler M, Nicolas V (2017) The synergistic interplay between vitamins D and K for bone and cardiovascular health: A narrative review. Int J Endocrinol
  4. Ballegooijen AJ, Beulens JW (2017) The role of vitamin K status in cardiovascular health: evidence from observational and clinical studies. Current Nutrition Reports, 1–9
  5. Miyake N, Hoshi K, Sano Y, Kikuchi K, Tadano K, Koshihara Y (2001) 1,25-Dihydroxyvitamin D3 promotes vitamin K2 metabolism in human osteoblasts. Osteoporosis International, 12: 680–687
  6. Iwamoto J, Takeda T, Ichimura S (2000) Effect of combined administration of vitamin D3 and vitamin K2 on bone mineral density of the lumbar spine in postmenopausal women with osteoporosis. Journal of Orthopaedic Science, 5: 546–551
  7. Je SH, Joo NS, Choi BH, et al (2011) Vitamin K supplement along with vitamin D and calcium reduced serum concentration of undercarboxylated osteocalcin while increasing bone mineral density in Korean postmenopausal women over sixty-years-old. Journal of Korean Medical Science, 26: 1093–1098
  8. Bolton-Smith C, McMurdo ME, Paterson CR, et al (2007) Two-year randomized controlled trial of vitamin K1 (phylloquinone) and vitamin D3 plus calcium on the bone health of older women. Journal of Bone and Mineral Research, 22: 509–519
  9. Binkley N, Harke J, Krueger D, et al (2009) Vitamin K treatment reduces undercarboxylated osteocalcin but does not alter bone turnover, density, or geometry in healthy postmenopausal North American women. Journal of Bone and Mineral Research, 24: 983–991
  10. Booth SL, Dallal G, Shea MK, Gundberg C, Peterson JW, Dawson-Hughes B (2008) Effect of vitamin K supplementation on bone loss in elderly men and women. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 93: 1217–1223
  11. Schurgers LJ, Cranenburg EC, Vermeer C (2008) Matrix Gla-protein: the calcification inhibitor in need of vitamin K. Thrombosis and Haemostasis, 100: 593–603
  12. Nigwekar SU, Bloch DB, Nazarian RM, et al (2017) Vitamin K-dependent carboxylation of matrix Gla protein influences the risk of calciphylaxis. Journal of the American Society of Nephrology, 28(6): 1717–1722
  13. Shea MK, O’Donnell CJ, Hoffmann U, et al (2009) Vitamin K supplementation and progression of coronary artery calcium in older men and women. The American Journal of Clinical Nutrition, 89: 1799–1807
  14. Uyl D, Nurmohamed MT, Tuyl LH, Raterman HG, Lems WF (2011) (Sub)clinical cardiovascular disease is associated with increased bone loss and fracture risk; a systematic review of the association between cardiovascular disease and osteoporosis. Arthritis Research & Therapy, 13
  15. Jarosz M (2017) Normy żywienia dla populacji Polski, IŻŻ

0 0 vote
Article Rating
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
NEWSLETTER

ZAPRASZAMY DO NEWSLETTERA

Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.

Newsletter

ZAPRASZAMY DO NEWSLETTERA

Będziesz otrzymywać aktualne informacje o zniżkach, szkoleniach i najnowszych wpisach na blogu.

DLACZEGO WARTO ZAPISAĆ SIĘ NA NEWSLETTER?

  • Będziesz na bieżąco ze wszystkimi wydarzeniami i projektami organizowanymi przez INdiet
  • Zostaniesz poinformowany o najnowszych wpisach na naszym blogu
  • Otrzymasz informacje o aktualnych zniżkach i promocjach
  • Poznasz ciekawostki ze świata dietetyki

FORMULARZ ZAPISU NA NEWSLETTER

BLOG

OSTATNIE WPISY NA BLOGU

Autor: Miłosz Jasiński | 10 maja 2021 |

Autor: Miłosz Jasiński | 19 kwietnia 2021 |

Autor: Miłosz Jasiński | 14 kwietnia 2021 |

Autor: Karol Bogusławski | 09 lipca 2020 |

Kontakt

NAPISZ DO NAS

    Administratorami Twoich danych osobowych jest INdiet SC
    Nie spamujemy i nie sprzedajemy Twoich danych. Więcej przeczytasz w polityce prywatności

    MIŁOSZ JASIŃSKI
    tel: +48 607 775 098
    KAROL BOGUSŁAWSKI
    tel: +48 781 292 729