Witamina D należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Mianem witaminy D określa się steroidowe związki takie jak ergokalcyferol (D2) występujący w świecie roślin, grzybach i drożdżach oraz cholekalcyferol (D3) o zwierzęcym pochodzeniu. Witamina D3 jest syntetyzowana w naskórku pod wpływem światła słonecznego (o długości fali 290-315 nm), a jej prekursorem jest 7-dehydroksycholesterol. Głównym metabolitem witaminy D krążącym we krwi a także markerem jej stężenia w organizmie jest 25-hydroksycholekalcyferol o oznaczeniu 25(OH)D. 25(OH)D uzyskuje pełną aktywność metaboliczną w nerkach, gdzie jest przekształcany w 1,25-dihydroksywitaminę D, czyli 1,25(OH)D, znaną również jako kalcytriol [1].
Kalcytriol ma pozytywny wpływ na funkcje odpornościowe, a wpływ na układ immunologiczny przyczynia się do ochronnej funkcji względem nowotworów. Natomiast główne działanie witaminy D kojarzone jest z utrzymaniem homeostazy wapniowo-fosforanowej i metabolizmem kości. Oprócz tego dzisiaj wiemy też, że niskie stężenie wit. D: zwiększa częstotliwość infekcji, może powodować zaburzenia snu oraz jest powiązane z występowaniem autyzmu u dzieci, których matki wykazywały się chronicznym niedoborem wit. D [2].
Mianem witaminy K określa się 3 związki: filochinon (K1) obecny w produktach roślinnych, zwłaszcza zielonolistnych; manachinon (K2) wytwarzany przez bakterie jelitowe, znajduje się np. w mięsie, serach i jajach oraz menadion (K3) wytwarzany syntetycznie. Główną rolą witaminy K jest udział w procesach krzepnięcia krwi poprzez wpływ na syntezę protrombiny, a ponadto jest niezbędna do karboksylacji białek MGP i osteoklacyny. Gdy stężenie witaminy K we krwi jest zbyt niskie, część białek MGP i osteoklacyny pozostają nieskarboksylowane, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i osteoporozy [3]. Witamina K występuje w dużych ilościach przede wszystkim w zielonych warzywach liściastych takich jak brokuły, jarmuż, sałata i szpinak. Oprócz tego witamina K obecna jest również w produktach zwierzęcych, w tym szczególnie wątrobie wołowej, a w mniejszych ilościach także w jajach czy mleku.
Większość badań dotyczących wpływu witaminy K na ludzki organizm dotyczy podawania samej witaminy K, w oddzieleniu od innych substancji [4]. Coraz więcej dowodów wskazuje na synergistyczne działanie witaminy D i K, ponieważ okazuje się, że witamina D promuje syntezę białek zależnych od witaminy K, czyli białka MGP oraz osteokalcyny, mających związek z osteoporozą [5]. Synergistyczny wpływ witaminy D i K obserwuje się przede wszystkim u kobiet w wieku postmenopauzalnym cierpiących na osteoporozę. U takich osób łączona suplementacja witaminy D i witaminy K w większym stopniu wpływa na mineralizację kości niż sama podaż witaminy D, czy placebo [6, 7]. Z drugiej strony, u kobiet zdrowych łączona suplementacja nie wpływa istotnie na markery mineralizacji kości, więc suplementacja obu tych witamin jednocześnie w celu prewencji osteoporozy wydaje się niepotrzebna [8, 9]. Również u zdrowych mężczyzn nie obserwuje się dodatkowych korzyści z łącznej suplementacji witaminy D i K, w porównaniu do samej witaminy D [10].
Niskie stężenie witaminy K w organizmie nie pozwala na karboksylację białka MGP, co sprzyja zwapnieniu ścian naczyń krwionośnych [11, 12]. Shea i wsp przeprowadzili badanie, w którym u osób starszych porównywano przez 3 lata suplementację witaminy D i wapnia oraz witaminy D, wapnia i dodatkowo witaminy K. Autorzy nie zaobserwowali korzyści z dodatkowej suplementacji witaminą K, a poziom zwapnienia naczyń krwionośnych w obu grupach był taki sam [13]. W przypadku nadmiernego spożycia wapnia (np. w wyniku nieuzasadnionej suplementacji) istnieje ryzyko nasilonego wapnienia naczyń krwionośnych, a temu procesowi powinien zapobiegać optymalny poziom witaminy K we krwi. Jednak nie ma wskazań do dodatkowej suplementacji witaminy K, ponieważ występuje ona dosyć powszechnie w produktach spożywczych i nie obserwuje się jej powszechnych niedoborów [14].
Siła dowodów dotyczącej łączonej suplementacji witaminy D i K jest stosunkowo niska, dlatego nie ma podstaw do tworzenia konkretnych zaleceń, czy protokołów suplementacyjnych uwzględniających obie te witaminy. Tym samym w dalszej części tego akapitu skupimy się na wytycznych dotyczących suplementacji samej witaminy D.
Podjęcie decyzji i dobranie dawki suplementacyjnej powinno odbyć się w gabinecie lekarskim po wykonaniu oznaczeń metabolitów witaminy D (25-hydroksywitaminy D) w surowicy krwi. Prawidłowy zakres stężenia 25(OH)D w surowicy krwi wynosi 75 – 125 nmol/l – i takie stężenie metabolitów witaminy D powinniśmy utrzymywać przez cały rok. W celu spełnienia tych wymagań specjaliści zalecają suplementacje. Warto wspomnieć, że dawki suplementacyjne różnią się w zależności od etapu życia, na którym się znajdujemy i wynoszą kolejno:
Szczególne zalecenia kierowane są do osób otyłych, u których dawkowanie witaminy D jest nieco wyższe niż standardowe i wynosi od 1600 do 4000 IU. Osoby te powinny również przyjmować witaminę D przez cały rok. Podobnie sprawa ma się z osobami przebywającymi w biurach w godzinach od 8 do 16. Obecnie brakuje osobnych wytycznych dla sportowców, natomiast sugeruje się, że te osoby powinny starać się o utrzymanie stężenia 25-hydroksywitaminy D we krwi w górnych granicach ogólnych norm (tj. 25(OH)D powyżej 100nmol/l) [2, 15].
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, jedyną grupą społeczną mogącą czerpać korzyści zdrowotne z łączonej suplementacji witaminy D i K są kobiety w wieku postmenopauzalnym, cierpiące na osteoporozę. W przypadku ogólnej i zdrowej populacji dodatkowa suplementacja witaminy K nie wpływa pozytywnie na profilaktykę osteoporozy, czy czy chorób sercowo-naczyniowych. Prawidłowy sposób żywienia obejmujący różnorodne produkty spożywcze umożliwia dostarczenie wystarczającej ilości witaminy K i nie wymaga suplementacji.
Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
Newsletter
Będziesz otrzymywać aktualne informacje o zniżkach, szkoleniach i najnowszych wpisach na blogu.
BLOG
Autor: Miłosz Jasiński | 10 maja 2021 |
Autor: Karol Bogusławski | 09 lipca 2020 |
Kontakt